• Itsasmuseumek surfaren historiari eskainitako gune berri bat aurkeztu du bere erakusketa iraunkorra hobetzeko prozesuaren barruan
• Gaian adituak diren pertsonek proiektuaren ekoizpenean lagundu dute

Itsasmuseumek, indarrean dagoen plan estrategikoan jasotako erakusketa iraunkorra hobetzeko proiektuaren barruan, surfaren historiari eskainitako gune berri bat aurkeztu du, kirolen eta aisialdiaren eremuaren barruan, belarekin eta arraunarekin batera.
Gune honetan surfaren jatorria, hedapena, Europako sarrera eta Euskadiko surfaren industria azaltzen dituzten lau panel daude ikusgai, baita historia honetako objektu adierazgarri batzuk, hiru une nagusi irudikatzen dituzten surfeko hiru taula, O’Neillen surfeko jantzi eta jaka bat eta The Surf Riders of Hawaii, historiako lehen surf liburuaren ale bat, hain zuzen.
Surfaren jatorria. Gizadian, zenbait zibilizaziok, olatuetatik irristatzeko ontziak erabili dituzten arren, polinesiarrak izan ziren, jarduera soilik ludiko bezala ulertzen lehenak, tahitiarrak, XII. mendean surfa Hawaiira eraman zutenak, eta James Cook esploratzaile britainiarra, Ozeano Barean zehar egin zuen hirugarren espedizioan, izan zen, 1778an, uharteak aurkitu zituen lehen mendebaldarrak eta ordukoak dira dokumentatutako lehen erreferentziak.
XIX. mendeko bigarren hamarkadan, surfa zentsuratua izan zen uharteek kolonizatu zituzten misioengatik, bertakoentzako distrakziotzat hartzen dutelako. XX. mendean, Waikiki hondartzan berpizten da. 1908an Alexander Hume Fordek lehen ur-kirol kluba sortu zuen, surfa bere jardueren artean sartzen duena eta Jack London idazle estatubatuarra surfean murgiltzen duena.
Bi irudik osatzen dute atal hau: surfeko grabatu bat, William Ellisen Sandwich Island Surf Riders liburutik ateratakoa (1831), eta 1890ean, hawaiiar surflari bati bere etxolaren aurrean ateratako argazki bat.
Hedapena. Hawaiira turismoa iritsi zenean, eta Stockholmeko Olinpiar Jokoetan urrezko domina lortu zuen Duke Kahanamoku eta Waikikiko surflari onenetako baten irudiari esker, surfa Kalifornia eta Australiara hedatu zen.
II. Mundu Gerraren amaieran, arma industriatik material berriak iristen dira, britainiar adimena, Otto Bayerrek 1937an asmatutako poliuretanozko aparrarekin egiten da, eta, 1958an, poliuretanoz eraikitako Hobie taulen ekoizpen masiboa hasten da.
Bitartean, Kalifornian, 50eko hamarkadaren hasieran, Jack O’Neill material isolatzaileekin esperimentatzen hasi zen hotzari aurre egiteko, hegazkin batean ikusitako neoprenozko alfonbra batek inspiratu zuen eta material honekin egindako surf jantziak ekoizten hasi zen. 1952an O ‘Neill marka sortu zen.
Europarako sarrera. Ofizialki, surfa 1957an Europan sartu zela uste da, urtebete lehenago Festa filma grabatzera Biarritzera joan zen gidoilari kaliforniar batek bere surfeko taula ekarri zuen, eta urte batzuk geroago, surfa Euskadira iritsi zen. 1963an Life aldizkaria inspirazio iturri gisa balio izan zion Iñaki Arteche donostiarrari bere lehen ohola eraiki eta 1964an Kontxan surfean aritzeko, bere anaiarekin batera. Ondoren, surfa Getxora zabaldu zen, Jose Luis Elejoste eta Carlos Pradera aitzindari zirela, baita Euskadiko beste hondartza batzuetara ere.
Atal honetan aipamen berezia egiten zaio Mundakako barrari, Euskadi munduko surfaren mapan jarri baitzuen eta 1967 eta 1968 artean surfean hasi baitzen.
Atal honetako edukiarekin batera Jose Luis Elejoste hondartzan, Mundakako barra eta 1963an Catherine Deneuveri Biarritzen surfa egiten ari zen bitartean ateratako argazkiak erakusten dira.
Euskal industria. Puntu honetan, Euskadiko surf-industriaren hainbat mugarritako ibilbidea egiten da, eta Patxi Oliden nabarmentzen da, 1970ean Itxas Tresna sortu baitzuen Orion, merkaturatzeko taulak sortzen zituen lehen marka. Ondoren, Genesis Surboards edo Bong sortu ziren, biak Getxon.
1980ko hamarkadan, neoprenoen marka autoktonoak sortu ziren, hala nola, Waterline edo Seland, Getxon, eta 1987an Santurtzin atera zen sektorea biltzen eta bultzatzen duen Tres60 aldizkariaren lehen alea.
70eko hamarkadan jada surfean ari ziren emakumeak baziren ere, emakumeen surfak ez zuen indarrik hartu hurrengo hamarkadara arte; orduan, hazkundea esponentziala izan zen, bai praktikatzen duten emakumeen kopuruari dagokionez, bai lehia-mailari dagokionez.
Berrikuntzaren alorrean, badira Wavegarden bezalako tokiko enpresen adibideak; izan ere,
2005ean, olatu-igerileku bat sortu zuten, punta-puntako teknologia eta ingeniaritza berriak bateratzen zituena olatu artifizialak sortzeko, surfaren maitaleek oso balorazio ona eman zioten benetako olatuekin duten antzekotasunagatik.
Informazio guzti horrekin batera, hainbat objektu daude, besteak beste, hiru surf-taula, 1958an Kalifornian material berriekin egiten hasi zireneko Hobie historiko taula bat, Jose Luis Elejostek sinatutako eta Itxas Tresna tailer oriotarrean egin zeneko beste bat eta azkenik, Twiggy Baker hegoafrikarrak, Big Wave Tour munduko trikuharria, 2014/2015eko Punta Galea Challenge irabazi zuenean erabilitakoa.
Taulekin batera, bi neopreno daude ikusgai, O’Neillen 1991ko “animal” modeloko jantzi bat, industrian jauzi bat izan zena, bere kalitate, material eta josturengatik, eta jaka labur bat, hau ere 60ko hamarkadako O’Neillena, udan surfean aritzeko pentsatua, José Luis Elejosterena izan zena, Bizkaiko surfaren aitzindaria.
Erakusketa osatzeko, Ignacio Aranak, 1911tik 1914ra Hawaiin surfzale amorratua eta kontsula izan zenak, Euskadira ekarri zuen, The Surf Riders of Hawaii liburuaren ale bat dago.
Surfaren gune berri hau Surfing Challenge SL-rekin batera diseinatu eta ekoiztu da, O’Neillen laguntzarekin, eta Enrique Arterok, Felip-Guillem Vergerrek eta O’Neillek berak piezak eta objektuak laga dituzte erakusketarako.

Informazio gehiago nahi izanez gero:
komunika@itsasmuseum.eus (Leire Aurrekoetxea)